Jenny Hval - Mijn albums moeten geen labyrinten zijn

Hoe doe je de muziek van Jenny Hval eer aan? Haar in een vakje stoppen is een hopeloze onderneming; haar muziek is immers tegelijk poppy en uitdagend, catchy en bevreemdend. ‘Blood Bitch’, het laatste album, gaat over vampieren en menstruatiebloed. Tussen een reeks shows in de Verenigde Staten en haar tour door Europa in, konden we haar enkele vragen stellen. Vragen over hoe een album om te zetten in een live show, over vervreemding, interpretatie en inspiratie.

Mijn albums moeten geen labyrinten zijn

Hoe waren de concerten in de Verenigde Staten?
Jenny Hval: Geweldig! Vanuit mijn perspectief toch. Het is nog wat vroeg om over de concerten met het nieuwe album te praten. Ik heb nog niet echt de tijd gehad om erover na te denken. Maar voorlopig is het al goed geweest.

De concerten rond ‘Apocalypse, Girl’ verschilden sterk van wat er op het album stond. Doe je met ‘Blood Bitch’ hetzelfde? Of sluit de show nu meer aan bij de plaat?
Ik vraag me af wat dat precies inhoudt. ‘Apocalypse, Girl’ vroeg om een performance-element. De teksten waren gebaseerd op het idee van een modern subject, dus ik vond dat een kostuum en een pruik nodig waren om de verschillende transformatiefases door te maken. Met ‘Blood Bitch’ heb ik dat gevoel niet zo. Rechttoe rechtaan klinkt heel saai, maar dit is een muzikaler en persoonlijker album, dus ik zie niet meteen hetzelfde gebeuren als met ‘Apocalypse Girl’.

Met ‘Apocalypse, Girl’ was een concert ook niet meteen wat we verwachtten.
(Stellig) Dat was niet waarom ik het deed. De show was gebaseerd op de thema’s van het album en wat ik wou verkennen op het podium. Ik heb dat ondertussen zo vaak gedaan dat, ongeacht wat ik nu doe, het iets anders moet zijn. Het is dan aan het publiek om dat te beoordelen.

Probeer je met je optredens of met bepaalde elementen van je album je publiek te vervreemden? Dienen elementen als de karaoke op het podium ertoe om het publiek te doen stilstaan bij wat er gebeurt?
Ik ben nooit zo geïnteresseerd geweest in vervreemding. Ik wil het publiek dichterbij brengen, maar ironisch genoeg is dat hetzelfde, want ik probeer hen dichterbij te brengen door tegen hen te praten in een andere taal. Met de karaoke probeer ik om een moment van absurditeit in te bouwen, maar ik denk niet dat dat per se vervreemdend werkte. Dat was de rookpauze, een manier om andere mensen in de ruimte erbij te betrekken. Het gaat over wat er op het podium gebeurt en de relatie met de toeschouwer.

Het concertformat ligt zo goed als vast: je speelt je nummers, er is applaus, je draagt een bepaalde outfit, de lichtshow heeft een bepaalde betekenis (rood is sexy, groen is indrukwekkend, ...). Het is nogal saai om een live show te zien als een manier om het album te presenteren, maar dan grootser. Op die manier ben ik waarschijnlijk gewoon mezelf, zoals ik dat ook was met ‘Apocalypse, Girl’. Ik probeer een persoon te zijn op het podium; het menselijke is waar ik in geïnteresseerd ben. Sommige mensen vinden dat misschien vervreemdend en confronterend omdat ze een foutloze show verwachten waarin geen andere kunstvormen verwerkt worden. 

Je live show is dan meer een uitbreiding van het thema van het album. Gaat hetzelfde op voor het artwork en de muziekvideo’s, die voor Female Vampire en Conceptual Romance zijn gemaakt? Moeten die allemaal dezelfde ideeën presenteren?
Wanneer ik een video maak, dan geef ik de persoon waar ik mee samen werk de volledige vrijheid. Ik ben niet zo geïnteresseerd in wat ik zelf denk. Wat de andere persoon denkt en de creatieve relatie met die persoon is veel boeiender. Soms duurt het even om in te zien wat zij denken, maar ik wil nog steeds dat ze het doen. Achteraf pas zie ik het geniale in de ideeën van iemand als Zia Anger (regisseur van de Conceptual Romance-video, nvdr). Daarom houd ik van samenwerkingen en van het maken van muziekvideo’s, zelfs als ik geen budget heb en het moeilijk is. Ik zou het nooit op een andere manier willen doen: het is zo vermoeiend om alles te willen controleren. 

‘Blood Bitch’ is opnieuw een heel conceptueel album. Hoe komt zoiets tot stand? Werk je vanuit het concept een reeks nummers uit?
Eigenlijk zit er achter geen van mijn albums een concept. De manier waarop ik werk maakt dat bijna onmogelijke. Wanneer ik het over de concepten in ‘Blood Bitch’ heb, dan zijn dat gedachten, die opkwamen nadat het album afgewerkt was. Dat betekent niet dat het een leugen is, maar het album is de basis voor het concept, niet omgekeerd. Dat maakt het een pak gemakkelijker om over dat werk te praten, want dan moet ik niet uitleggen hoe ik een reeks ideeën omzette in muziek. Ik doe net het omgekeerde: ik werk vanuit mijn onderbewuste, vanuit mijn buikgevoel. Het is een veel intuïtiever proces dan een academisch or alchemisch proces.

Voor ‘Blood Bitch’ had ik een reeks demo’s meegenomen naar de studio, vaak zonder tekst. Daar speelde en producete ik terwijl Lasse Marhaug (die ook al meewerkte aan ‘Apocalypse, Girl’, nvdr), co-producer, luisterde naar mijn improvisaties. Dat was intimiderend, maar het was ook goed om iemand te hebben om mee te praten en mee uit te zoeken wat ik op een bepaald moment wou zeggen. Toen het heel bloederig werd, zag ik pas de link tussen het bloed in horrorfilms en menstruatiebloed.

Als het schrijven een intuïtief proces is, interpreteer je dan je eigen werk? Zoals ook de luisteraars dat doen?
Een artiest is net iemand, die zijn of haar eigen werk interpreteert, wat zo verschillend is van het perspectief van de luisteraar. Dat proces heeft de luisteraar niet gezien, al is dat misschien niet zo interessant.

Er zijn dingen die ik intuïtief weet: inspiratie uit een film, muziekstuk of kunstwerk. Iemand anders zou dat niet weten, ook al is dat niet zo relevant. Mensen moeten zich niet inspannen om mijn albums te ontcijferen. Dat mag natuurlijk, maar het is niet de reden waarom ik muziek maak. Mijn albums moeten geen labyrinten zijn.

Komen de zaken waar je inspiratie uit haalt ook op je album terecht? Waren de sample van Adam Curtis in Untamed Region of het gedicht van Annie Bielski in The Plague inspiratie?
Ik wou gewoon graag wat andere stemmen op het album. Ik had net de clip van Adam Curtis gezien en had het gevoel dat ik die moest gebruiken. Annie zit ook in mijn band en ik heb al vaak het podium met haar gedeeld. Ze is een schitterende schrijfster en ik hou van haar stem. Dus ik vroeg gewoon of ze een opname had liggen. En dat was het geval. Al die elementen pasten uiteindelijk beter bij elkaar dan oorspronkelijk de bedoeling was. Het maakt me heel nederig om die prachtige stemmen en woorden op mijn album te hebben.

En hoe kwam de connectie met horrorfilms dan tot stand?
Dat kwam vooral omdat ik veel films heb bekeken terwijl ik het album maakte in plaats van me helemaal af te sluiten van de wereld. Ik wou gewoon elke dag iets opnemen, naar huis gaan en een film kijken. Ik was niet echt op zoek naar specifieke films in het begin, maar terwijl ik keek, werd ik gefascineerd door weinig populaire low-budget-horrorfilms.

Die films drongen binnen in dit heel persoonlijk album, waaraan ik lang alleen heb gewerkt. Hierdoor heb ik geleerd hoe iets te appreciëren dat niet als “goed” wordt beschouwd. Deze films zijn niet gemaakt met het beste materiaal, zijn slecht gemonteerd, zonder geld. Maar dat maakt allemaal niet uit als er een sterke visie achter zit. Je moet ze gewoon de ruimte geven die ze nodig hebben. Ik heb daar enorm veel uit gehaald. Op een bepaalde manier bracht ik ze met mijn eigen werk in verband. Dit album is niet opgenomen in geweldige studio’s, met studiomuzikanten en duur materiaal. Ergens was het dus ook een soort low-budget-exploitation-album.

Was het het pure plezier van het kijken dat je aansprak? Of is het meer dan dat?
Het is zeker meer dan dat. Het is niet dat ik hou van alles wat slecht is (lacht). Het was een specifiek soort expressie en een specifieke regisseur, met name Jess Franco. Toen ik mijn vooroordelen over kwaliteit opzijzette, vond ik er andere eigenschappen in terug. Wanneer je een goed verhaal, een goede montage en alles wat er in klassieke cinema zit, vergeet, kan je dingen zien als realistische verbeeldingen van menselijk verlangen.

In 2015 waren we aan het touren en probeerden we een soort anti-concert op te zetten zonder budget. We deden wat ze in het theater doen: goedkope rekwisieten gebruiken. Ik hield ervan om dat soort van concerten te doen, ook al speelden we in zalen waar ze dat niet verwachtten en hadden ze er de faciliteiten niet voor. Dus presenteerden wij een vreemd ding op een ongepaste plaats. Die films zijn gelijkaardig. Na opgetreden te hebben met een yogabal van vijf dollar en een goedkope pruik, kon ik me daarin terug vinden.

'Blood Bitch' is verkrijgbaar via Sacred Bones. Jenny Hval speelt vrijdag 21 oktober in de club van de Ancienne Belgique.

18 oktober 2016
Robbe Van Petegem