Tutu Puoane - In de gedichten van Lebogang Mashile herkende ik mijn volk
'Wrapped In Rhythm’, zo heet de nieuwe plaat van Tutu Puoane. Het album bevat acht "poëzie-songs", opgenomen met Tutu’s working band en enkele gasten. Een tweede volume zal verschijnen in 2025. Puoane bewerkte een aantal gedichten van Zuid-Afrikaanse landgenote Lebogang Mashile. Poëzie, waarvan Tutu erg onder de indruk was. Samen met haar man en pianist Ewout Pierreux bewerkte ze de teksten tot sfeervolle songs op een bedje van soul en jazz. De plaat wordt voorgesteld tijdens een tour in het voorjaar. Gaat dat zien!
Vertel nog eens je levensverhaal. Hoe belandde je als Zuid-Afrikaanse in België?
Ik ben nu vierenveertig en zing al mijn hele leven. Professioneel doe ik dat sinds 1998. Mijn eerste job was zangeres in een restaurant in Soweto. We werden betaald met cheeseburgers, maar we moesten wel onze drank zelf vergoeden. Ik kwam naar Nederland om te studeren, want ik had een studiebeurs gekregen van de bekende pianist Jack Van Poll. Het plan was dat ik naar het conservatorium zou gaan in Den Haag. Daar heb ik Ewout Pierreux ontmoet, die me suggereerde naar België te verhuizen. Hij werd later mijn man en speelt op mijn recente album en tijdens de concerten piano. Twintig jaar later ben ik nog altijd in België en mama van onze kinderen.
Hoeveel Belg zit er ondertussen in jou of voel je je nog altijd Zuid-Afrikaanse?
Als ik eerlijk ben, ligt mijn hart nog in Afrika. Mijn lichaam verliet mijn moederland dan wel, in mijn hoofd ben ik er nog altijd. Ik heb Zuid-Afrika als het ware nooit verlaten. Daarom blijft het erg belangrijk dat ik regelmatig terug ga om me daar terug te trekken bij mijn landgenoten. Zo kunnen mijn kinderen ook hun roots ontdekken. Als mensen me vragen waar ik vandaan kom, zeg ik nog altijd Zuid-Afrika, ook al woon ik al zo lang in België. Ik woon hier, maar het voelt niet aan alsof ik van hier ben.
Hou je van het leven in België?
Het kostte me veel tijd om me hier thuis te voelen. Ik heb een mooie carrière gemaakt in België, waar ik grote kansen kreeg die ik nooit zou kunnen benut hebben, mocht ik in Zuid-Afrika gebleven zijn. De verhuis heeft mijn carrière zeker vooruit geholpen. Mijn kinderen zijn echte Antwerpenaars, maar ik voel me meer iemand van Johannesburg.
Hoe belangrijk is Miriam Makeba voor jou?
De moed, die ze tentoonspreidde, en de manier waarop ze haar ideeën verdedigde, zijn bewonderenswaardig. Ze zorgt er onbewust voor dat ik doe wat ik doe. Zij heeft enorm gevochten voor iedereen met een kleurtje en zo heeft ze het pad geëffend zodat ik nu kan performen. Miriam kon zich niet vrij bewegen. Dat is gelukkig anders in mijn situatie. Als zwarte Zuid-Afrikaanse kan ik leven en werken waar ik wil.
Je nieuwe album is gebaseerd op de gedichten van je landgenote Lebogang Mashile. Wie is zij?
Lebogang is een activistische actrice en auteur die heel bekend is in Zuid-Afrika. Ze is heel innemend en haar gedichten hebben me diep geraakt. Het is niet zo eenvoudig om literatuur te vinden in mijn moedertaal, waar ik me helemaal in terug vind. In haar gedichten herkende ik mijn volk en haar verzen zijn erg muzikaal. Elke keer als ik haar gedichten las, hoorde ik muziek. Ik vertelde haar over mijn idee om haar woorden om muziek te zetten en ze gaf me de toestemming daartoe.
Voel je je ook een activist?
Niet echt. Ik heb niet de ballen om dat te zijn. Bij veel van wat er gebeurt in de wereld voel ik me niet goed, maar ik heb niet te klagen. Ik woon in een vredig land en heb voedsel in mijn frigo. Mijn kinderen lijden geen honger. Ik heb echter niet de kracht om naar buiten te komen en mijn ideeën uit te schreeuwen. Wat ik wel kan doen, is via mijn muziek ideeën uitdragen. Voor de rest ben ik te soft (lacht).
Hoe kijk je terug op het maken van het album?
De muziek bedenken was pure fun, maar het maken van een album is nooit gemakkelijk. Er zijn telkens uitdagingen, zeker voor deze plaat. Vroeger maakte ik samen met Ewout altijd eerst de muziek en daarna volgden de lyrics. Met de gedichten, die er al waren, was het nu omgekeerd. We hebben de muziek moeten aanpassen aan de woorden. Bij sommige liedjes was het gemakkelijk. Ik zag de woorden en begon te zingen vanuit mijn hart. On the spot, gewoon geïmproviseerd. Sommige eerste versies hebben het gehaald. Bij andere was het een beetje zoeken naar de structuur en de melodie.
Hoe graag treed je nog op na al die jaren?
Ik hou ervan om de liedjes te brengen voor de mensen. Je bent echt in het moment. Het helpt ons als team om de songs nog beter te leren kennen, ook al schreef ik ze zelf. As je speelt met andere mensen brengen zij hun muzikaliteit mee en zo laat je een nummer leven en ademen. Het laat de songs groeien. Het gaat verder dan de studioversie. Daarom hou ik zo van optreden.
Je hebt zelfs samengewerkt met de legendarische Larry Goldings. Hoe kwamen jullie elkaar op het spoor?
We werkten samen met Larry Klein als producer en die kan bellen met wie hij wil uit de muziekwereld. Ik was in Noorwegen aan het optreden, stapte in de lift van mijn hotel in Tromso en daar stond Larry Goldings. De ontmoeting was heel hartelijk en ik vroeg aan Larry Klein of hij iets kon regelen. Dat deed hij ook. Larry G kreeg de tapes en nam daarna een orgelpartij op. Hij speelt helaas niet live met ons.
Foto: Nunu Ngema