Van Der Graaf Generator - Merlin Atmos
Esoteric Antenna
De terugkeer in actieve dienst van één van de meest eigenzinnige dino’s uit de progrock – Van Der Graaf Generator dus – werd in 2005 warm onthaald. Op ‘Present’ laaide het oude vuur weer op. Daarop vertrok saxofonist David Jackson. Maar het erg degelijke ‘Trisector’ (2008) bewees de bestendigheid van hun comeback. En de nieuwe worp ‘A Grounding In Numbers’ (2011) was nog beter. Het te experimentele ‘ALT’ (2012) was dan weer een slag in het water. Sinds hun reactivering zijn er ook al vier live-albums verschenen, waarvan deze ‘Merlin Atmos’ de recentste. Het is het verslag van hun Europese tournee in 2013.
De inspiratie deden de drie heren naar eigen zeggen op tijdens de Amerikaanse concertreeks van 2012. Toen rijpte het idee om het nummer Flight – oorspronkelijk een solotrack van Peter Hammill – opnieuw te arrangeren voor het trio. Het is op ‘Merlin Atmos’ niet enkel de opener, maar meteen één van de hoogtepunten. Maar de krachttoer bij uitstek is de integrale vertolking van het legendarische A Plague Of Lighthouse-Keepers. Meer dan veertig jaar later zit er nog steeds geen sleet op dit meesterwerk. Het is een mirakel hoe de spanningsbogen overeind blijven staan. Terloops worden dissonante muren opgetrokken rond Hammills declamerende stem. Hugh Bantons orgelspel is weer heerlijk gemeen.
Ook de selectie recente songs blijft live rechtovereind. Your Time Starts Now is een sixties-ballad met elegisch karakter. Het gaat over het ouder worden en de vaste wil om te evolueren, gezien de tijd die nog rest. Zanger-gitarist Peter Hammill legt andermaal zijn ziel bloot. Aan het andere einde van het klankspectrum introduceert Bunsho het typische VDGG-iconoclasme met een om zich heen slaande Hammill en een furieus contrapunt. Ook het album ‘Trisector’ overtuigt met Interference Patterns, Lifetime, All That Before en vooral de spannende epic Over The Hills. Hier hoor je goed dat de band de studioversies niet slaafs naspeelt maar buiten de lijntjes durft te kleuren.
De veteranengroep schrikt er niet voor terug om de ene na de andere klassieker af te stoffen. Excentriek materiaal (Man-Erg, Meurglys III) wordt ter plekke heruitgevonden, ondanks het geitenwollensokkengehalte. Toegankelijker werk zoals Scorched Earth en Childlike Faith In Childhood’s End heeft de ritmische power van weleer behouden en klinkt geen seconde gedateerd.
Ook op ‘Merlin Atmos’ is het karakteristieke VDGG-geluid intact gebleven. De legende uit Manchester speelt alsof ze nooit weggeweest zijn. Zoals King Crimson vertoeft VDGG altijd "on the dark side of prog" en aan de meest avontuurlijke kant van de muziek. We bevelen aan dit dubbelalbum met een hoofdtelefoon te beluisteren. Zoveel zaken zijn enkel met een vergrootglas waar te nemen. Wie vreesde dat de intensiteit van VDGG’s muziek omgekeerd evenredig zou afnemen met de grijze haren en de wijsheid van jaren, anno 2015 klinken Hammill, Banton en drummer Guy Evans nog even compromisloos.