#KurtVileKiest - Steely Dan - Only A Fool Would Say That (1972)

Hij startte ooit als gitarist bij The War On Drugs, maar kiest sinds 2008 voor het solopad als muzikant en sporadisch als producer. Kurt Vile is gek van muziek en toont dat een week lang met zijn favoriete tracks.

Het valt wel op dat Kurt Vile veel van zijn inspiratiebronnen gehuisvest ziet in de jaren zeventig, want ook Steely Dan stamt uit 1972. Zijn vriendin Stella Mozgawa van Warpaint speelde drums op zijn platen en het was zij die hem indirect met een obsessie voor Steely Dan opzadelde. Dit nummer heeft zoveel geweldige hooks dat Steely Dan alle concurrentie in L.A. op een hoopje speelde met dit lijzige, funky ding. En dat vermengd met satire, zwarte humor en tal van drugsreferenties. Vile: “Lots of indie bands will put this down, because it just sounds cheesy tot hem but it’s one of my classic rock favourites.”

Zoals veel van de grootste groepen uit het begin van de jaren zeventig groeide Steely Dan op in de schaduw van The Beatles. Ze hebben zich misschien afgevraagd of ze op de één of andere manier de geest van The Fab Four hadden geabsorbeerd en dat het hun verantwoordelijkheid was om de vlam te dragen tijdens hun afwezigheid. Fagen en Becker hebben zichzelf opzettelijk naar het voorbeeld van The Beatles gemodelleerd en kozen ervoor de nadruk te leggen op schrijven en opnemen in plaats van onophoudelijk te touren. Steely Dan kon soms ook zeer kritisch zijn over de voormalige leden van The Beatles, zoals Only A Fool Would Say That duidelijk maakt.

Halverwege de jaren zeventig was Steely Dan minder een band en meer een muzikale operatie met Becker en Fagen in de regiestoel. Toen het paar in 1971 Steely Dan oprichtte, droomden ze ervan dat het een mogelijkheid zou zijn om hun “speciale materiaal” konden laten zien. Maar lange tijd daarvoor werden ze gedwongen bubblegumpopmelodieën te schrijven voor artiesten als Tommy Roe of The Grass Roots. Nadat de paniekstoornis van Donald Fagen het voor hem onmogelijk maakte om frontman te zijn en geldproblemen touren onhaalbaar maakten, besloten ze een stap terug te doen en in de studio te duiken, waar ze stilletjes hun extatische soort jazz-geïnspireerde rock aanscherpten samen met een aantal getalenteerde sessiemuzikanten.

Naarmate de tijd verstreek, kreeg Steely Dan een enorme fanbase en opmerkelijke fans, waaronder Paul McCartney. Macca's voormalige bandlid, John Lennon, was niet zo gecharmeerd. De drie kruisten elkaar waarschijnlijk tijdens Lennons verblijf in New York, waar Steely Dan sinds de oprichting was gevestigd, maar het is onwaarschijnlijk dat ze ooit een bijzondere band hebben gekregen. Niet in de laatste plaats omdat Steely Dan een nummer schreef waarin de spot werd gedreven met Lennons Imagine uit 1971.

Dit is één van de meest bedwelmende nummers van Steely Dans album 'Can't Buy A Thrill' uit 1972 en opent met een vrolijke bossa nova-groove, opgebouwd uit lagen conga, snare, getokkelde akoestische gitaar en golvende bas. Zwevend boven zachte elektrische gitaarlijnen schetst Donald Fagen een beeld van Lennon als een onwetende aristocraat wiens praatjes over wereldvrede volledig in strijd zijn met het leven van de armen en verarmden. “Our world become one of salads and sun/ Only a fool would say that”, begint hij “A boy with a plan, a natural man / Wearing a white stetson hat”. Fagens beeld van Lennon als de hooghartige elitair wordt al snel gecontrasteerd met een ander kunstig weergegeven portret: dit keer van "The man in the street", die niet de luxe heeft om in het utopische ideaal van een of andere hippie te geloven. 

Fagen zegt tegen Lennon dat hij wat meer empathie moet hebben, dat hij moet begrijpen dat het op zijn best lachwekkend en in het slechtste geval gevaarlijk ongevoelig is om iemand, die niets heeft, te vragen zijn wereldse bezittingen op te geven en een leven van immaterialisme na te streven. “You do his nine to five /Drag yourself home half alive /And there on the screen /A man with a dream”, zingt Fagen. Het sentiment achter de teksten van Steely Dan is waarschijnlijk heel bekend. 

Toen Gal Gadot in de eerste maand van de Covid-pandemie in Hollywood een meezinger van Lennons Imagine organiseerde, kreeg ze onmiddellijk kritiek, omdat ze de zaal verkeerd had geïnterpreteerd. In plaats van een golf van welwillende daden van vriendelijkheid te veroorzaken, vonden de luisteraars een discrepantie tussen Gadot en de oproep van de bende aan de werklozen om “imagine no possessions”. En het feit dat verschillende sterren, die aan de vertolking hebben bijgedragen, zongen vanuit herenhuizen van meerdere miljoenen dollars. Het is duidelijk dat Fagen gelijk had toen hij Lennon bespotte. Zijn teksten veroorzaken tot op de dag van vandaag nog steeds verontwaardiging.